Kalendarz Hsia, znany również jako Kalendarz Xia (z chińskiego 夏历), to jedno z najstarszych narzędzi służących do pomiaru czasu, które wywodzi się z Chin i ma swoje korzenie w starożytnych cywilizacjach chińskich. Jako ekspert w tej dziedzinie, przedstawię Ci szczegóły, które pozwolą lepiej zrozumieć ten kalendarz i jego zastosowanie w tradycyjnej chińskiej astrologii oraz innych aspektach życia.
1. Geneza Kalendarza Hsia (Xia)
Kalendarz Hsia pochodzi z czasów dynastii Hsia (ok. 2070–1600 p.n.e.), która uznawana jest za pierwszą chińską dynastię. Jest to kalendarz słoneczno-lunarny, który łączy elementy cyklu słonecznego i księżycowego, co oznacza, że uwzględnia zarówno rok słoneczny, jak i cykl faz Księżyca. Był on wykorzystywany w starożytnych Chinach do obliczeń astronomicznych i do ustalania dat w tradycyjnym chińskim kalendarzu.
2. Podstawy kalendarza Hsia
Kalendarz Hsia, jak już wspomniano, jest systemem słoneczno-lunarnym, co oznacza, że podstawą obliczeń są zarówno cykle ruchu Słońca, jak i fazy Księżyca. Kluczowe elementy tego systemu to:
a) Rok słoneczny:
Rok słoneczny w kalendarzu Hsia jest związany z obrotem Ziemi wokół Słońca i odpowiada przybliżonym 365,24 dniom. Kalendarz ten jest oparty na cyklu 24 terminów słonecznych (znanych jako Jieqi), które są rozmieszczone na przestrzeni roku. Te terminy słoneczne pomagają określić, kiedy przypadają różne pory roku, święta oraz inne ważne wydarzenia.
b) Miesiąc księżycowy:
Miesiące w kalendarzu Hsia są związane z cyklem faz Księżyca, który trwa średnio około 29,5 dnia. Rok księżycowy składa się z 12 miesięcy, z których każdy trwa od 29 do 30 dni. Z racji tego, że 12 miesięcy księżycowych daje tylko około 354 dni, kalendarz Hsia co jakiś czas dodaje dodatkowy miesiąc (tzw. rok przestępny) w celu zrównoważenia różnicy między rokiem księżycowym a słonecznym.
3. Struktura Kalendarza Hsia
Kalendarz Hsia składa się z różnych jednostek i cykli, z których każda ma swoje znaczenie w tradycyjnej chińskiej astrologii i codziennym życiu. Oto kluczowe elementy tego systemu:
a) Pory roku (Jieqi)
24 terminy słoneczne są ważnym elementem Kalendarza Hsia. Określają one zmiany pór roku, takie jak Wiosna, Lato, Jesień i Zima, a także inne znaczące momenty w roku. Każdy z tych terminów jest związany z określoną aktywnością rolniczą lub wydarzeniem natury. Na przykład:
- Wiosna zaczyna się w czasie terminu Lichun (立春), co oznacza początek wiosny.
- Letni solstycjum (termin Xiazhi 夏至) to moment, kiedy Słońce osiąga najwyższy punkt na niebie, zapowiadając najdłuższy dzień w roku.
b) Cykl 10 Niebios i 12 Ziemskich Gałęzi
Kalendarz Hsia jest ściśle powiązany z systemem 10 Niebios (Tien Gan) i 12 Ziemskich Gałęzi (Di Zhi), który jest podstawą chińskiego cyklu 60-letniego (znanego jako cykl Stem-Branch).
- 10 Niebios (Tien Gan): Są to elementy reprezentujące niebo, czyli różne żywioły i ich interakcje. Należą do nich:
- Jia (甲) – Yang Drewno
- Yi (乙) – Yin Drewno
- Bing (丙) – Yang Ogień
- Ding (丁) – Yin Ogień
- Wu (戊) – Yang Ziemia
- Ji (己) – Yin Ziemia
- Geng (庚) – Yang Metal
- Xin (辛) – Yin Metal
- Ren (壬) – Yang Woda
- Gui (癸) – Yin Woda
- 12 Ziemskich Gałęzi (Di Zhi): Każda Gałąź jest powiązana z jednym z Zwierząt Zodiaku Chińskiego (np. Szczur, Bawół, Tygrys, itd.). Ziemskie Gałęzie reprezentują bardziej ziemskie energie, w tym wpływy różnych zwierząt oraz żywioły powiązane z poszczególnymi miesiącami i godzinami.
Te cykle są wykorzystywane do tworzenia pełnych horoskopów BaZi, które wskazują na wpływy energii w życiu danej osoby.
c) Miesiące księżycowe:
Miesiące w kalendarzu Hsia są bardziej zbliżone do księżycowych cykli i są liczono od Nowiu Księżyca. Co kilka lat (w zależności od potrzeb) dodaje się dodatkowy miesiąc, aby zsynchronizować rok słoneczny i księżycowy.
4. Zastosowanie Kalendarza Hsia
Kalendarz Hsia ma ogromne znaczenie w życiu codziennym, szczególnie w kontekście:
- Rolnictwa: Zgodnie z cyklem 24 terminów słonecznych rolnicy wiedzą, kiedy zaczynać siewy, kiedy zbierać plony, kiedy najlepiej uprawiać poszczególne rośliny.
- Chińska astrologia: Na podstawie daty urodzenia, kalendarz ten jest wykorzystywany do określania tzw. BaZi, czyli analizowania Filtrów Przeznaczenia.
- Święta i obrzędy: Wiele tradycyjnych chińskich świąt, takich jak Chiński Nowy Rok, Święto Smoczych Łodzi, czy Święto Środka Jesieni, jest ustalanych właśnie zgodnie z Kalendarzem Hsia.
5. Kalendarz Hsia a inne systemy kalendarzowe
Kalendarz Hsia, jako jeden z najstarszych kalendarzy, stał się fundamentem dla późniejszych chińskich systemów kalendarzowych, takich jak Kalendarz Ji-Wei czy Kalendarz Gregorian (choć ten ostatni wprowadzono na Zachodzie).
